دانشجوی پسادکترای دانشگاه اصفهان و مدرس دانشگاه بین المللی امام خمینی ره قزوین
چکیده
قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران که تعیّن‌گر نظام حقوقی و سیاسی کشور است، ماحصل اراده رهبری و نخبگان ارزشی و انقلابی می‌باشد و التزامات ضروری جهت نیل به اهداف و تمنیّات ملی، دینی، ارزشی و ایدئولوژیک را فراهم می‌نماید و حوزه اختیارات و مسئولیت دستگاه‌‌ها و نهادهای مرتبط با سیاست‌خارجی را ترسیم می‌نماید. بر این مبنا، پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به این سؤال اصلی است که اساساً سیاست‌خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر مؤسسین قانون‌اساسی، از چه جایگاهی در قانون‌اساسی برخوردار می‌باشد؟ جهت دستیابی به پاسخ سؤال پژوهش که از منظر هدف توسعه‌ای می‌باشد، از روش تحقیق ترکیبی (کمّی وکیفی) مبتنی بر روش تحلیل‌محتوا (با استفاده از نرم‌افزار مکس‌کیودا) و هم‌چنین جهت جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و کتاب‌خانه‌ای استفاده گردید. در فرآیند کدگذاری باز تعداد 119 مفهوم و 7 مقوله اصلی استخراج شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که از منظر مؤسسین قانون‌اساسی، مقوله‌هایی همچون «ساختارهای نهادی»، «قانون و حقوق» و «دین اسلام» به ترتیب دارای بیش‌ترین اهمیت و ارتباط با سیاست‌خارجی می‌باشند. هم‌چنین در زمینه فراوانی واژگان به کار رفته در قانون اساسی مرتبط با نهادهای مؤثر بر سیاست‌خارجی، به ترتیب قوهّ‌مجریه و واژگان مرتبط با آن؛ رهبری و واژگان مرتبط با آن؛ قوهّ‌مقننه و واژگان مرتبط با آن؛ از منظر مؤسسین قانون‌اساسی از بیش‌ترین اثرگذاری بر سیاست‌خارجی برخوردار می‌باشند. این امر نشانگر آن است که مسئول اصلی پاسخ گویی در حوزه سیاست‌خارجی، قوه‌مجریه به شمار می‌آید.
)