جنبش های اجتماعی نوین: مطالعۀ موردی جنبش های زیست محیطی نوظهور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی دانشگاه رازی

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه رازی

3 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه رازی

چکیده

جنبش­ های زیست محیطی نوظهور به منظور مقابله با تهدیدات ناشی از تخریب محیط زیست و حفاظت و حمایت از محیط زیست در اواخر دهۀ 1960 به وجود آمدند. نوشتار حاضر تلاش می­کند تا به این پرسش پاسخ دهد که جنبش ­های زیست محیطی ­نوظهور چگونه در قالب جنبش‌های اجتماعی ­نوین قابل تحلیل هستند؟ و چه افزوده ­هایی بر جنبش ­های اجتماعی ­نوین داشه ­اند؟ بنابراین، مقاله با روش کیفی تفسیری، و بکارگیری شیوۀ مطالعات موردی، چیستی و چرایی جنبش ­های زیست ­محیطی­ نوظهور را مورد بررسی قرار می­دهد. یافته‌های تحقیق نشان می­دهند که جنبش ­های زیست‌محیطی­ نوظهور به منظور رویارویی با بحران ­های موجود، در ابتدا با افزایش آگاهی‌ها و مطالبات عمومی، زمینه را برای ایجاد سازمان­ ها و گروه ­های طرفدار محیط ­زیست فراهم نمودند و سپس با ورود به عرصه سیاست در دهۀ 1970، با استفاده از ابزارها و شیوه‌های نوین، به صورتی مسالمت­ آمیز به بیان خواسته ­ها و اعتراض ­های خود پرداخته‌اند تا از این طریق، ضمن وادار کردن حکومت­ ها به پاسخگویی، بتوانند در قالب گروه­ های ذینفوذ و احزاب سیاسی، در حوزۀ سیاست عمومی تأثیرگذار باشند. همچنین، در دهۀ 1980، زمینه برای حضور و نقش آفرینی سازمان­ های مردم نهاد زیست محیطی در عرصۀ جهانی فراهم شد و بدین طریق، نقش و اختیار دولت­ها به عنوان تنها بازیگران اصلی در عرصۀ بین‌الملل، مورد تردید قرار گرفت. در نتیجه، حجم وگستره قدرت اجتماعی و تاثیرگذاری سیاسی جنبش­ های زیست­ محیطی نوظهور، باعث بازپروری و غنی­ سازی جنبش ­های نوین اجتماعی شده است؛ به گونه ­ای که امروزه می­ توان آنها را بعنوان نیروهای اجتماعی قدرتمند و بازیگرانی تاثیرگذار، در عرصه جامعه‌شناسی­ سیاسی مورد شناسایی و تحلیل قرار داد.

کلیدواژه‌ها