دکتری روابط بینالملل از دانشگاه شهید بهشتی و مدیر گروه سیاست خارجی پژوهشکدۀ تحقیقات راهبردی
چکیده
هرچند چین در حال گسترش نفوذ خود در سراسر جهان است، تمرکز تلاشهای دیپلماتیک این کشور در مناطق پیرامونی پیچیدۀ آن با عنوان «سیاست همسایگی» دنبال میشود. سیاست همسایگی چین از محدودیتهای جغرافیایی یا عوامل تاریخی، فرهنگی، ژئوپلیتیکی و اقتصادی همپیوند با آن جدا نیست، اما توجه به روندهای تاریخی و نظری شکلگیری و تکامل و تداوم سیاست فوق در راهبرد سیاست خارجی این کشور اهمیت دارد. هدف مقاله پیش روی که با رویکردی توصیفی، تحلیلی و تجویزی نگارش شده است، بررسی روند توسعۀ سیاست همسایگی چین، مختصات و ویژگیهای نوعیِ معاصر آن است و در این راستا، با توجه به پیچیدگی و دشواریهای پیش روی جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به توازن و الگوی مطلوب سیاست خارجی با کشورهای پیرامون، دلالتهای آن (سیاست همسایگی چین) برای ایران احصا شده است. به نظر میرسد سیاست همسایگی چین بهعنوان یک تمدن بزرگ شرقی، یک کشور سوسیالیستی و یک قدرت درحالِصعود، ویژگیهای آشکار، منطق توسعه و سازوکار پویای داخلی و بینالمللی خود را دارد. ترتیبات چندجانبه، دیپلماسی مشارکت و دوجانبه و ابتکار کمربند راه، ابتکارات مهم در اجرای سیاست همسایگی معاصر این کشور بهشمار میآیند.
Chung, C.-p (2009), “The good neighbor policy” in the context of China’s foreign relations”, China: An International Journal, 7 (1), 107-123.
Ghoshal, D (2021), “Satellite images show China emptying military camps at border flashpoint with India”, available at: https://www.reuters.com/article/india-china-idUSL4N2KN1WC (accessed 10 February 2021).
Glaser, B & Pal, D (2013), "China’s periphery diplomacy initiative: Implications for China neighbors and the United States", China US Focus. Available at: http://www.chinausfocus.com/foreign-policy/chinas-periphery-diplomacy-initiative-implications-for-china-neighbors-and-the-united-states/ (accessed 1 February 2021).
Godement, F (2014), “China Analysis: China’s neighbourhood policy”, The European Council on Foreign Relations, https://ecfr.eu/publication/china_analysis_chinas_neighbourhood_policy/ (accessed 5 February 2021).
International Trade Centre (no date), “List of partners markets for a product commercialized by India”, https://www.trademap.org/Country_SelProductCountry_TS.aspx?nvpm (accessed 14 February 2021).
Li, X & Yuwen, Z (2016), “A Blueprint for China’s Neighborhood Diplomacy”, https://thediplomat.com/2016/03/a-blueprint-for-chinas-neighborhood-diplomacy/ (accessed 13 February 2021).
Sobol, M (2019), “China’s peripheral diplomacy: Repeating Europe’s errors in dealing with the neighbourhood”, Asian Journal of Comparative Politics, 4 (3): 258-272. doi:10.1177/2057891118796344.
Stokes, J (2020), “China’s Periphery Diplomacy: Implications for Peace and Security in Asia”, The United States Institute of Peace, https://www.usip.org/publications/2020/05/chinas-periphery-diplomacy-implications-peace-and-security-asia (accessed 11 February 2021).
Szczudlik-Tatar, J (2015), “Dual-Track Neighbourhood Policy: Solidifying China’s Leadership in Asia”, The Polish Institute of International Affairs, Bulletin 26 (758), https://pism.pl/publications/Dual_Track_Neighbourhood_Policy__Solidifying_China_s_Leadership_in_Asia (accessed 19 February 2021).
Takahara, A (2012), “The Rise of China and Its Neighborhood Diplomacy: Implications for Japanese Foreign Policy”, Journal of Contemporary East Asia Studies, 1:1, 47-71.
Xiaoting, L (2016), “Applying offensive realism to the rise of China: structural incentives and Chinese diplomacy toward the neighboring states”, International Relations of the Asia-Pacific, 16 (2), 241–271, https://doi.org/10.1093/irap/lcv019.
Yunling, Z (2016), “China and its neighbourhood: transformation, challenges and grand strategy”, International Affairs, 92: 835-848. https://doi.org/10.1111/1468-2346.12653.
Zhao, K (2017), “China’s public diplomacy for international public goods”, Politics & Policy, 45 (5), 706-732.