کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال
چکیده
مسئولیت بینالمللی دولت‌ها جوهره حقوق بین‌الملل است و منشأ آن نیز به گستردگی منابع حقوق بین‌الملل می‌باشد. به عبارت دیگر عصاره حقوق بین‌الملل در دوران معاصر مسئولیت بینالمللی دولت‌هاست. بنابراین تبیین دقیق مسئولیت بینالمللی دولت و ملزم بودن به آن، موجب توسعه ضمانت اجرای حقوق بین‌الملل است. حقوق بین‌الملل به‌‌رغم واضح بودن قواعد و قوانین، معاذیری را بر قاعده ایفای تعهدات و مسئولیت پذیرفته است. در این پژوهش فقط به بررسی آثار دو نوع از معاذیر ششگانه رافع مسئولیت، تحت عناوین اضطرار و ضرورت می‌پردازیم. اضطرار و ضرورت از جمله معاذیر رافع مسئولیت هستند که غالباً دولت‌ها به آن‌ها استناد می‌کنند لذا باید گستره و شرایط اعمال آن مشخص شود. شرایط اعمال اضطرار و ضرورت چیست؟ آیا بین دو منافع باید تناسبی باشد یا نه؟ در اضطرار خطر جانی برای انسان ناشی از حادثه‌ای غیر قابل پیش‌بینی است، ولی ضرورت برای حفاظت از منافع اساسی دولت در مقابل خطر شدید و فوری می‌باشد. معاذیر اضطرار و ضرورت موجب اختتام یا الغای تعهد نمی‌شوند بلکه توجیهی برای عدم اجرای آن تعهد تا زمان تداوم شرایط می‌باشد و اجرای تعهد تا پایان وضعیت بی‌اثر می‌گردد.
)