رئالیسم انتقادی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل دانشگاه تهران

چکیده

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر نظریه­های مختلف روابط بین­الملل توسط پژوهشگران داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفته است. مهمترین چالش پیش روی همه این نظریه­ها، تحلیل و توضیح جنبه­های متضاد سیاست خارجی ایران بوده است. در این مقاله، ما چارچوب جدیدی برای بررسی و تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ارائه و استدلال می­کنیم که این چارچوب، می­تواند تناقضات و تفاوت­های ظاهری سیاست خارجی ایران را توضیح دهد. "رئالیسم انتقادی" چارچوبی است که از نظر ما برای تحلیل سیاست خارجی ایران تناسب بیشتری دارد. این حوزه نظری، در میانه رئالیسم و نظریه انتقادی در روابط بین الملل قرار دارد و ضمن اینکه برخی از اصول و شاخصه­های هرکدام از این دو را داراست، تفاوت­هایی نیز با هر یک از آن­ها دارد. رئالیسم انتقادی ضمن قائل بودن به تغییر وضع موجود و دارا بودن ماهیت ضدهژمونیک، دولت­محوری و اهمیت قدرت را نیز نادیده نمی­گیرد. مقاله در دو قسمت ابتدا به شرح و توضیح نظریه رئالیسم انتقادی و ویژگیهای آن می­پردازد و سپس تناسب و تطابق این نظریه را با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار می­دهد.

کلیدواژه‌ها