2024-03-29T01:31:20Z
http://fp.ipisjournals.ir/?_action=export&rf=summon&issue=33932
فصلنامه سیاست خارجی
23829680
23829680
1400
35
1
رقابت های اقتصادی چین و ژاپن، فرصت های اقتصادی پیشروی جمهوری اسلامی ایران
حسین
پوراحمدی میبدی
نعمت
پهلوانی
ظهور و سقوط قدرتهای بزرگ در طول تاریخ همواره با اقدامات متعدد اقتصادی، سیاسی و نظامی از جانب دو قدرت رقیب صورت پذیرفته است؛ از یک سو اقداماتی که از سوی قدرت نوظهور صورت گرفته و موجبات تسریع روند جانشینی را فراهم میآورد و از سوی دیگر اقداماتی که از سوی قدرت سنتی و در راستای جلوگیری از سقوط صورت میپذیرفته است. ظهور قدرتمندانه چین و تداوم آن نیز دقیقا از این منطق پیروی نموده و موجبات تحولات گسترده در عرصه جهانی و منطقهای را فراهم آورده است. تحولاتی که سرآغاز آن را عرصه اقتصادی میدانند و تداوم آن را نیز متاثر از همین عرصه؛ تحولاتی که بر اساس اصل سود مطلق یا همان کسب منافع با رعایت معادله حاصلِ "جمع جبری مضاعف"، سایر کشورها را به همکاری ترغیب میکند.
در مقاله زیر در پی پاسخ به این سوال هستیم که رقابتهای دو غول قدرتمند اقتصادی در شرق آسیا چگونه میتواند منافع جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر قرار دهد؟ مقاله در نظر دارد با بررسی ویژگیهای دو طرح "ابتکار کمربند و جاده" و "طرح مشارکت برای زیرساخت کیفی" و ظرفیتهای جمهوری اسلامی ایران با روشی توصیفی- تحلیلی زمینههای بهرهمندی هرچه تمامتر جمهوری اسلامی ایران را از فرصتهای ایجاد شده از سوی مراکز قدرت، ثروت و سرمایه جهانی موشکافی نماید. این مقاله از دیدگاه اقتصاد سیاسی به تبیین اهداف، انگیزهها و مزایای این رقابت اقتصادی و تاثیرات آن بر منافع جمهوری اسلامی ایران خواهد پرداخت.
منافع ملی
اقتصاد سیاسی
ژاپن
چین
قدرت
2021
05
22
3
29
http://fp.ipisjournals.ir/article_247268_73ef86c6e30fb655dbc82861705360ab.pdf
فصلنامه سیاست خارجی
23829680
23829680
1400
35
1
بررسی تحول مفهومی امت در اندیشه سلفیه جهادی به نوسلفیه تکفیری و تأثیر آن بر خاورمیانه عربی
سعید
اسلامی
محمد
قانعی
این پژوهش که از حیث روش توصیفی تحلیلی و از حیث محتوی بنیادی /نظری و از حیث نتیجهگیری کاربردی است؛ تلاش دارد ضمن بررسی مفهومی "امت " نشان دهد که این مفهوم در دهههای آخر قرن بیستم و دو دهه آغازین قرن بیستم و یکم در عصر جهانیشدن (جهانیسازی) در نزد سلفیه جهادی همچون القاعده به نوسلفیه تکفیری همچون داعش؛ چه تحولی را پشت سرنهاده و همچنین این تحول چه آثار و پیامدهایی در خاورمیانه عربی (با تکیهبر عراق و سوریه) برجای گذاشته است؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که رابطه معناداری میان مفهوم امت و دامنه تکفیر وجود دارد. قرائت رادیکال و محدود از امت در اندیشه نوسلفیه تکفیری همچون داعش با نقد شیوه مبارزه (منهج) و با استفاده از (تکفیر) زمینههای تحریک به انشقاق و تجزیه در دنیای اسلام (فتنه) با تشدید خشونت در خاورمیانه عربی؛ خاصه در دو کشور عراق و سوریه؛ تحقق امت جهانی اسلام را با مشکلات جدی مواجه نموده است. از کاستیهای این پژوهش اتکای غالب به منابع و دادههای مجلات و مراکز مطالعاتی غربی؛ و اهمیت آن به آثار تحول مفهوم امت؛ و قرائت حداقلی رادیکال از امت در نزد جریان تکفیری؛ و موانع تحقق امت جهانی اسلام بازمیگردد.
امت اسلام
تکفیر
اسلام جهادی
نوسلفیه
خاورمیانه عربی
2021
05
22
33
52
http://fp.ipisjournals.ir/article_247269_9071f2a6c4d84e1b4cc80468cf6946bc.pdf
فصلنامه سیاست خارجی
23829680
23829680
1400
35
1
قدرت ژئواکونومیک راه ابریشم نوین: سرمایه گذاری در کمربند و جاده و چرخش در موازنه قوای جهانی
آرش
رئیسی نژاد
کلانپروژه راه ابریشم نوین - راهی که از آن با عنوان "یک کمربند، یک جاده" و "ابتکار کمربند و جاده" یاد میشود- ظاهرا دربردارندۀ دستۀ گستردهای از پروژههای انرژی و ترابری و ارتباطات به همراه مسیرهای ترانزیتی، لولههای نفت و گاز، بنادر، فرودگاهها، خطوط راهآهن با سرمایۀ چینی به ارزشی بیش از یک تریلیون دلار است. با وجود اهمیت روزافزون این کلانپروژه، نوشتههای اندکی به زبان فارسی درباره شیوه، دامنه و گستره سرمایهگذاری در مسیر کمربند و جاده یافت. از این رو، نوشته پیشِ رو به تبیین شیوه سرمایهگذاری در این کلان پروژه می پردازد. "سرمایهگذاری در مسیر کمربند و جاده چگونه و با چه سازوکاری به شکل دادن قدرت ژئواکونومیک چین میانجامد؟" این پرسش بنیادین و محوری نوشته پیش روست که خوانشی تحلیلی از مکانیسم سرمایهگذاری در کلانپروژه راه ابریشم نوین و اعمال قدرت ژئواکونومیک این کشور را نمایان میسازد. برغم اهمیت رقابت ژئوپلیتیک چین با آمریکا، نوشته از این فاکتورچشمپوشی کرده و در عوض، با ذکر جزییات این سرمایه گذاری سویههای ژئواکونومیک این کلانپروژه را بیان می کند. همچنین، مشکلات درونی پیش روی آن، همچو مسئله دیپلماسی دام بدهی، نیز مورد بررسی قرار خواهند گرفت. نوشته نشان میدهد که شیوه سرمایهگذاری این کلان استراتژی چگونه بر نظم جهانی پیش رو تاثیر می گذارد. در پایان نیز نوشته نشان میدهد که چگونه توان ژئواکونومیک راه ابریشم نوین قابلیت ترجمه به توان ژئوپلیتیک داشته و سویه ژئواستراتژیک آن را برملا میسازد.
راه ابریشم نوین
ژئواکونومیک
کمربند و جاده
دیپلماسی دام بدهی
سند چشم انداز و اقدامات
2021
05
22
53
82
http://fp.ipisjournals.ir/article_247270_824e70ff4b60c2c568a930dfdb3ab6a2.pdf
فصلنامه سیاست خارجی
23829680
23829680
1400
35
1
واکاوی عوامل واگرایی و تقابل در روابط ایران و عربستان
جعفر
پارسایی
ایران و عربستان به عنوان دو کشور تأثیرگذار منطقه خاورمیانه، در تاریخ تعاملات خود روابط پر فرازونشیبی را در میانه الگوی همزیستی، رقابت و تقابل سپری کردهاند. چنانچه قبل از انقلاب اسلامی در راﺳﺘﺎی اﻟﺰاﻣﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ منطقه، ملزم ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎری ﺑﺮای از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺗﻬﺪﻳﺪات و ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﻘﺎی نظامهای ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ، اما وقوع انقلاب و متعاقب آن خروج ایران از ساختار ژئوپلیتیک غرب باعث شد تا روابط آنها در حوزههای مختلف خلیجفارس، خاورمیانه، جهان اسلام و عرصه بینالملل در تقابل با یکدیگر قرارگرفته و بهطور چشمگیری در سالهای اخیر و با بروز تحولات 2011 جهان عرب به وخیمترین حالت ممکن از رویارویی منجر شود. از اینرو در این پژوهش سعی بر آن است تا با شناسایی دقیق عوامل واگرایی سیاست خارجی تهران و ریاض، ﺑﻪ درک درستی از ریشهها، ﻋﻮاﻣﻞ شکلگیری ﺑﺤﺮان، ﻋﻠﻞ ﺑﺮوز وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ و اﺳﺘﻤﺮار ﺑﺤﺮان بین دو کشور به عنوان ﻳﻜﻲ از پیچیدهترین بحرانهای منطقهای دست یابیم. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که تجلی تقابل و واگرایی میان ایران و عربستان همواره متأثر از سه عامل ایدئولوژی، ژئواکونومی و ژئوپلیتیک پیوسته در نوسان بوده و در جریان تحولات بیداری اسلامی و با منطقهای شدن بحرانهای داخلی غرب آسیا، منازعه و واگرایی میان این دو کشور افزایش یافته است.
ایران
ایدئولوژی
ژئواکونومی
ژئوپلیتیک
عربستان
2021
05
22
83
114
http://fp.ipisjournals.ir/article_247271_d273b2049ffc342916c675bd1018be36.pdf
فصلنامه سیاست خارجی
23829680
23829680
1400
35
1
بررسی مقایسه ای سیاست خارجی دولت های دمکرات و جمهوریخواه آمریکا در قبال ایران (2001-2020)
ابراهیم
یوسفی راد
مجید
بزرگمهری
مسئله ایران در سیاست خارجی آمریکا، تابع دستور کار کلانی است که به صورت فرادولتی و توسط ساختارهای نهادی این کشور تبیین شده است. راهبرد مهار ایران و کاهش نفوذ آن در منطقه غرب آسیا و یا تلاش برای فروپاشی آن به یکی از اولویتهای اصلی در سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده است. دولتهای مختلف آمریکا بهطور معمول در مواجهه با ایران از گزینههای متعدد موجود در جعبه ابزار سیاست خارجی ایالات متحده از جمله تحریمهای اقتصادی، انزوای سیاسی و تهدید نظامی استفاده کردهاند. ایالات متحده برنامه موشکهای بالستیک، حمایت مالی و تسلیحاتی ایران از گروههای نیابتی در منطقه و برنامه هستهای ایران را تهدیدی آشکار برای منافع امریکا و متحدانش میداند و براساس این برداشت، سیاستهای خود را در برابر ایران تنظیم میکند. سوال محوری ما عبارت از اینست که وجوه اشتراک سیاست های آمریکا در قبال ایران در ادوار ریاست جمهوری جمهوری خواهان و دمکرات ها طی سال های 2001-2020 چه بوده است؟ فرضیه ما بر این گزاره استوار است که تفاوتی میان جمهوری خواهان و دمکرات ها در سیاست کلان امریکا در رویکرد مقابله با ایران وجود نداشته و وجه مشترک اصلی سیاست آمریکا دراین دوره، تلاش برای مقابله، مهار و یا فروپاشی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران بوده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای اسناد است که با تکیه بر اسناد، گزارش ها و دیدگاه های صاحب نظران، رویکرد سیاست خارجی امریکا تحلیل می گردد.
"ایران"
"سیاست خارجی آمریکا"
"روسای جمهور دمکرات و جمهوری خواه"
"خاور میانه"
"سیاست مهار"
2021
05
22
115
145
http://fp.ipisjournals.ir/article_247272_592bdb4567a1c7d7c46d45fdd02c6f23.pdf
فصلنامه سیاست خارجی
23829680
23829680
1400
35
1
اهداف عربستان سعودی از توسعه فناوری هسته ای
محسن
غریبی
تلاش عربستان سعودی برای دستیابی به فناوری هستهای، به چهار دهه قبل بازمیگردد. این کشور با تأسیس «شهر دانش و فناوری ملک عبدالعزیز» و ساخت «شهر انرژی اتمی و تجدیدپذیر ملک عبدالله»، مشارکت در موافقتنامههای منطقهای و سازمانهای بینالمللی و همچنین با تقاضای فناوری هستهای از قدرتهای بزرگ، بهتدریج توسعه این فناوری را آغاز کرد؛ اولویتی که در سالهای گذشته با جدیت بیشتری موردتوجه نسل جدید رهبران این کشور و در رأس آنها محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و اهداف کلان او در چشمانداز 2030 قرار گرفته است. این مقاله با روش تحلیلی تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانهای، این پرسش را در نظر دارد که «هدف اصلی عربستان سعودی از توسعه فناوری هستهای چیست و در این راستا، با چه فرصتها و چالشهایی مواجه است؟». در پاسخ به این پرسش، این فرضیه مطرح میشود که مهمترین هدف عربستان از توسعه فناوری هستهای کسب قدرت بازدارندگی و در ذیل آن، استفاده از فرصتهایی مانند امنیتی سازی برنامه هستهای ایران، ارتقای امنیت انرژی و کسب اعتبار بینالمللی، کسب فناوری و جلب حمایت کشورهای قدرتمند هستهای در سازمانهای بینالمللی است. مهمترین چالشهای عربستان نیز شامل عدم موافقت آمریکا با اعطای تأسیسات ساخت بمب اتم، مخالفت بازیگران مهم منطقهای و همچنین وجود عوامل بیثبات کننده داخلی، ناامنی ناشی از جنگ یمن و عدم اعتماد کامل قدرتهای بزرگ به ثبات بلندمدت این کشور است.
برنامه هستهای
بازدارندگی
امنیتی کردن
چشمانداز 2030
امنیت انرژی
2021
05
22
147
176
http://fp.ipisjournals.ir/article_247273_bd59dd24d4acfd30317398431f23d19a.pdf